/wydarzenie w ramach obchodów 80. rocznicy powstania w getcie białostockim „Białystok 1943”
20 sierpnia 2023, godz. 18:00
wstęp wolny
prowadzenie: dr hab. Joanna Sadowska (prof. Uniwersytetu w Białymstoku)
podczas spotkania będzie można kupić książkę w promocyjnej cenie 50 zł
Książka profesora Adama Czesława Dobrońskiego wydana przez Białostocki Ośrodek Kultury jest hołdem złożonym kobietom, Żydówkom, które w niezwykle dramatycznej sytuacji zamknięcia w getcie wykazały się niezwykłą siłą charakteru i odwagą. Niektóre z nich, nie bacząc na wielkie zagrożenie własnego życia, stały się kurierkami, a potem partyzantkami. Udało im się ocalić siebie i pomóc innym. Wydawnictwo wydobywa na światło dzienne postacie kobiet, które do tej pory nie były szerzej znane, ich nazwiska rzadko pojawiały się w opracowaniach dotyczących białostockiego getta. Czterem z nim autor poświęca specjalne rozdziały, ale przywraca też pamięć o wielu innych, które dzięki predyspozycjom do radzenia sobie w sytuacjach ekstremalnych lub dzięki zwyczajnemu łutowi szczęścia mogły ocaleć.
Publikacja przynosi nam również szeroki kontekst tragicznych okoliczności, w jakich znalazły się tytułowe bohaterki. Czytelnik znajdzie tu obszerną wiedzę na temat sytuacji w Białymstoku po wrześniu 1939 roku, okoliczności powstania białostockiego getta i jego funkcjonowania aż po likwidację z kulminacyjnym momentem zbrojnego zrywu. Książka wzbogacona jest o historyczną polską i izraelską ikonografię, w tym pochodzącą m.in. z działającej w ramach Białostockiego Ośrodka Kultury Mediateki CLZ, a także opracowaną na potrzeby wydawnictwa mapę getta.
We wstępie do książki prof. Adam Czesław Dobroński pisze: Z czterech dzielnych mieszkanek białostockiego getta, którym poświęciłem w książce oddzielne rozdziały, trzy poznałem osobiście: Mirę Becker, Bronkę Klibańską i Ewę Kracowską. O Chajce Grossman z Knesetu opowiadano zaś legendy. Trzy z nich zostały kurierkami (kaszaritkami) i pora najwyższa powiedzieć, że były oczami i uszami gett. Dzięki nim „zamknięte miasta” pozostały szczęśliwie niedomknięte, zachowały łączność między sobą, a Białystok miał do odegrania rolę szczególną, bo przewodził gettom prowincjonalnym (małym) oraz umożliwiał kontakty między Wilnem, Grodnem, Warszawą. Przez lata zbierałem materiał o paniach niewyobrażalnie odważnych i sprawnych w swojej służbie, w czym pomagały im: słowiańska uroda, nienaganna polszczyzna, znajomość realiów czasu okupacji, bogata osobowość i silna wola. W trakcie pisania książki trzeba było uzupełnić fakty o życiu w getcie białostockim. W pośpiechu wykonałem kwerendy i tak powstały dwa dodatkowe rozdziały oraz epilog. Śmiem twierdzić, że znajdziecie Państwo w tej publikacji dużo nowych informacji o białostockim „zamkniętym mieście”.
Adam Czesław Dobroński – od pół wieku związany z Uniwersytetem w Białymstoku (wcześniej Filią Uniwersytetu Warszawskiego), profesor senior, doktor habilitowany. Regionalista i popularyzator przeszłości, historyk wojskowości, autor kilkudziesięciu książek, wychowawca kilku pokoleń historyków. Był posłem i sekretarzem stanu, samorządowcem, dziennikarzem. Chętnie spotyka się ze swoimi czytelnikami, lubi podróże (m.in. czterokrotnie odwiedził Izrael).
Joanna Sadowska – badaczka historii najnowszej Polski, profesor Uniwersytetu w Białymstoku. Jej zainteresowania badawcze obejmują historię życia społeczno-politycznego w II Rzeczypospolitej i Polsce powojennej, a w szczególności problemy relacji państwo – społeczeństwo, politycznej socjalizacji młodego pokolenia, sytuacji mniejszości żydowskiej oraz kontaktów polsko-radzieckich, a także dzieje regionu Polski północno-wschodniej. Autorka i współautorka książek: „Ku szkole na miarę Drugiej Rzeczypospolitej. Geneza, założenia i realizacja reformy jędrzejewiczowskiej”; „«Sercem i myślą związani z Partią»: Związek Młodzieży Socjalistycznej (1957-1976”, „Historia Białegostoku”, „Kres świata białostockich Żydów”.
